Tôi vẫn nhớ lần đầu con gái tôi bước vào tuổi dậy thì. Những thay đổi đến nhanh đến mức, có lúc tôi cảm thấy mình đang sống cùng một người hoàn toàn khác. Con trở nên ít nói, dễ cáu, thỉnh thoảng lại đóng sầm cửa phòng, để lại phía sau là ánh mắt bất lực của hai vợ chồng tôi. Tôi biết, đó là một giai đoạn tất yếu – nhưng hiểu rồi, vẫn không dễ để đồng hành cùng con.
Hiểu tâm lý tuổi teen - Cha mẹ cần biết gì để không ‘lạc nhịp’ với con?
Tôi vẫn nhớ lần đầu con gái tôi bước vào tuổi dậy thì. Những thay đổi đến nhanh đến mức, có lúc tôi cảm thấy mình đang sống cùng một người hoàn toàn khác. Con trở nên ít nói, dễ cáu, thỉnh thoảng lại đóng sầm cửa phòng, để lại phía sau là ánh mắt bất lực của hai vợ chồng tôi. Tôi biết, đó là một giai đoạn tất yếu – nhưng tuy cố nắm bắt để hiểu tâm lý tuổi teen rồi, vẫn không dễ để đồng hành cùng con.
Tuổi teen – những “bí mật” không dễ nói thành lời
Bạn bè tôi, những ông bố bà mẹ bận rộn ở thành phố, cũng không ít lần thở dài: “Không hiểu nổi con nữa!”. Đứa thì lầm lì, đứa lại phản ứng gay gắt chỉ vì một câu nhắc nhở nhẹ nhàng. Nhưng nếu thật sự muốn hiểu tâm lý tuổi teen, hãy thử lắng nghe, bạn sẽ thấy bên dưới lớp vỏ “nổi loạn” ấy là rất nhiều điều con muốn nói mà không biết bắt đầu từ đâu.
Một khảo sát nhỏ trên các bạn tuổi teen cho thấy, điều các em mong muốn nhất ở cha mẹ là sự lắng nghe mà không phán xét. “Con chỉ cần bố mẹ ngồi cạnh, nghe con kể chuyện trường lớp, mà không lập tức đưa ra lời khuyên hay trách mắng,” Phương Anh, 12 tuổi, tâm sự: “Có lúc con chỉ muốn được ở một mình, nhưng mẹ lại nghĩ con đang giấu điều gì xấu.”
Không gian riêng – điều nhỏ bé nhưng ý nghĩa lớn
Nhiều cha mẹ nghĩ rằng, kiểm soát con chặt chẽ là cách tốt nhất để bảo vệ con khỏi những cạm bẫy ngoài kia. Nhưng thực tế, muốn hiểu tâm lý tuổi teen, hãy nhớ rằng các bạn nhỏ rất cần một “góc riêng” – dù chỉ là một bàn học nhỏ, hay một ngăn tủ riêng biệt. Sự tôn trọng không gian cá nhân không chỉ giúp con cảm thấy được tin tưởng, mà còn là bước đầu để con học cách chịu trách nhiệm về bản thân.
Tôi từng thử đặt mình vào vị trí của con: Nếu mỗi khi về nhà, tôi đều bị ai đó lục lọi đồ đạc, chắc chắn tôi cũng sẽ khó chịu như con thôi. Từ ngày quyết định “buông tay” hơn một chút, tôi thấy con gái chủ động chia sẻ với mẹ nhiều hơn, kể cả những chuyện trước đây từng giấu kín.
Lắng nghe – chiếc “chìa khóa vàng” kết nối
Một điều nữa mà nhiều cha mẹ dễ bỏ qua khi tìm cách hiểu tâm lý tuổi teen: Không phải lúc nào con cũng cần lời khuyên. Đôi khi, các bạn chỉ cần cha mẹ lắng nghe, thấu hiểu cảm xúc của mình. “Khi con kể về điểm kém, con không muốn nghe bố mẹ nói: Sao lại bất cẩn thế? Mà chỉ cần một câu: Ừ, chắc con đã cố gắng rồi, lần sau mình cùng xem lại nhé,” – lời tâm sự của một bạn học sinh khiến tôi suy nghĩ rất nhiều.
Thay vì vội vàng can thiệp, hãy thử hỏi con: “Chuyện đó làm con cảm thấy thế nào?” Hay đơn giản là ngồi bên cạnh, để con biết rằng, dù có chuyện gì xảy ra, cha mẹ vẫn luôn ở đó.
Tin tưởng – nền tảng để con trưởng thành
Có lẽ, điều khó nhất với cha mẹ là học cách tin tưởng con. Đôi khi, chỉ một lời đồn thổi ngoài kia cũng đủ khiến chúng ta nghi ngờ, kiểm tra điện thoại, lục lọi nhật ký của con. Nhưng càng kiểm soát, con càng xa cách. Một bạn trẻ từng nói: “Nếu bố mẹ không tin con, con cũng chẳng muốn kể gì nữa.”
Tôi chọn cách tin con, cho đến khi thực sự có lý do để nghi ngờ. Bởi tôi hiểu, chỉ khi được tin tưởng, con mới dám sống thật, dám chia sẻ cả những thất bại và vấp ngã.
Kết nối trong bận rộn
Cuộc sống thành phố cuốn cha mẹ vào guồng quay công việc, nhưng chỉ cần vài phút mỗi ngày – một bữa cơm không điện thoại, một câu hỏi: “Hôm nay con thế nào?” – cũng đủ để giữ sợi dây kết nối với con. Đừng để đến khi con không còn muốn nói chuyện, ta mới nhận ra mình đã bỏ lỡ những khoảnh khắc quý giá.
Hiểu tâm lý tuổi teen là cả một hành trình dài, đầy thử thách cho cả con và cha mẹ. Nhưng nếu đủ kiên nhẫn để lắng nghe, tôn trọng và tin tưởng, chúng ta sẽ cùng con đi qua những năm tháng “dở khóc dở cười” ấy – và nhận lại là một người bạn lớn, trưởng thành hơn, tự tin hơn.
